Yayım tarihi: 07/2013
Yazar: Uz. Dr. İpek Esen Melez
Çevirmen:
Yayınevi: Nobel Tip Kitabevi
ISBN: 9789754209839_
Cilt/Sayfa Sayısı: 1 adet ciltsiz normal kapaklı / 276 sayfa
Baskı Sayısı: 1
KİTAP ÜZERİNE PROF.DR.ZERRİN ERKOL'UN YORUMU...
Adli Tıp ihtisasına başladığı günden bu yana çalışkanlığı, titiz ve tez canlı üretimi, sıcakkanlı ve mütevazi kişiliği, yardımseverliği ve saygılı tavırları ile dikkatimi çeken, sevdiğim genç bir meslekdaşım olan Adli Tıp Uzmanı sevgili Dr. İpek ESEN MELEZ’in Nobel Tıp Kitabevi’nden çıkan “Adli Genetiğe Giriş” başlıklı kitabını inceledim. Çalışmalarına her daim güven duyduğum sevgili İpek’in bu kitabını Adli Tıp - Adli Bilimler alanı ile ilgilenen herkesin dikkatini çekeceğine inandığım bir kitap olarak değerlendirdiğim için sizlerle de paylaşmak istedim. Çünkü bu kitabın alanımızda önemli bir boşluğu doldurduğu kanaatindeyim. Yazarın da tanımladığı gibi; Türkiye’de Adli Tıp ve diğer Adli Bilimler alanlarında yayınlanmış değerli kitaplar bulunmakla birlikte, adli genetik alanında, birkaç kitapta bölüm olarak yer almasının dışında, kapsayıcı bir kaynak olmaması önemli bir eksiklik olarak göze çarpmaktaydı. Dolayısıyla, bu çalışmanın Türkiye’de basılmış ilk Adli Genetik kitabı olduğunu duyurmanın benim için önemli bir mutluluk kaynağı olduğunu ifade etmek istiyorum.
Sevgili Uz. Dr. İpek ESEN MELEZ’in doğruyu verebilmek adına kitabında bahsettiği testlerin üreticileri ve patent sahipleri dahil olmak üzere orijinal patentlere kadar ulaşarak kişilerle bizzat iletişim kurmak suretiyle titiz yorumlarda bulunması kitabın güvenilirliğinin göstergesi olmuş. Yazarın ayrıca; kitabın derlenmesinde çalışmalarından yararlandığı, Türkiye’de ve dünyada adli genetik alanında yıllarca emek vererek çeşitli metinler oluşturmuş bilim insanlarına önsözde mümkün olduğunca atlamamaya çalışarak ismen yer verdiğini, böylece önemli bir vefa örneği gösterdiğini, ayrıca 2 adet pahalı bilgisayar programının orijinalini satın alarak çalışmasında kullanmak suretiyle gerek manevi gerekse hukuki yönden örnek, sorumlu ve özenli bir yazar davranışı sergilediğini vurgulamakta da yarar bulunduğunu; yine yazarın, kitabın yazımında 366 adet kaynak kullanmış olmasının da çalışmanın geniş çapta derlenerek hazırlanmış bir metin olduğunu gösterdiğini düşünüyorum.
Ayrıntılı olarak özetlemek gerekirse; kitap 16 sayfalık iç kapak, künye, önsöz, içindekiler bölümlerinden sonra gelen 276 sayfalık ana metin, indeks ve kaynakça içeriği ile birlikte toplam 292 sayfadan oluşmakta. Konuyla ilişkili, yalın bir tasarıma sahip kapak dizaynı da yazarın kendisi tarafından düzenlenmiş.
Giriş bölümünde; kriminalistik biliminin gerekleri özetlenerek adli genetiğin bu tablodaki yerine işaret edilmiş. 1. bölümde adli bilimlerin gelişimi hakkındaki tarihçe özetlendikten sonra; kriminalistiğin adli bilimlerdeki yerini tanımlayan 2. bölüm yer almış. Bu bölümde kriminalistikteki amacın maddi bir delilin tanımlanması, bireyselleştirilmesi ve olayın yeniden kurgulanmasının olduğu, olay yerinden adli birimlere ulaşıncaya kadar olan süreçte bir maddi delilin sırasıyla; fark edilmesi, doğru belgelenmesi, doğru örneklenmesi ve saklanması, doğru tanımlanması, doğru bireyselleştirilmesi, doğru yorumlanması, olayın yeniden doğru kurgulanması, bilgi ve yorumların adli makamlara doğru iletilebilirliğinin çok önemli olduğu vurgulanmış. 3. bölümde kriminalistikte biyolojik delillerin incelenme aşamaları güncel genetik uygulamalar ile birlikte aktarılmış. 4. bölümde, kan lekesi baz alınarak o bölüme kadar özetlenmiş kriminalistik aşamalar, tarama testleri, doğrulama testleri ve genetik sonuçlara olan etkileri geniş bakış açısı ve güncel yayınlarla son derece ayrıntılı şekilde işlenmiş. 5. bölümde ‘Genetik Farklılık Sonuçlarını Değerlendirme’, ‘Genetiğin Gelişimi’, ‘Adli Genetikte Genetik Materyal Üzerinden İncelemelerin Başlangıcı’, ‘Adli Genetikte DNA Bölgeleri ve Polimorfizm Çeşitleri’, ‘Maxam-Gilbert Dizi Analizi’, ‘Sanger Dizi Analizi’, ‘Southern Blot Analizi’, ‘Dot-Blot ve Revers Dot-Blot Analizi’, ‘Sınırlandırılmış Parça Uzunluk Polimorfizmi (RFLP) Yöntemi’, ‘Polimeraz Zincir ve Revers Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu’, ‘Denatüre Edici Gradyent Jel Elektroforezi’, ‘Denatüre Edici Yüksek Performans Sıvı Kromatografisi’, Tek Sarmal Konformasyonel Polimorfizm Yöntemi’, ‘Amplifiye Refrakter Mutasyon Sistemi’, ‘FISH Yöntemi’, ‘Kütle Spektofotometresi Yöntemi’, ‘Mikro-array Yöntemi’ , ‘Güncel ve Yaygın STR Polimorfizmi Tespit Uygulamaları’, yazarın Adli Tıp Kurumu Kalite Belgeleri’nden –Kurum’dan izin alınarak- direkt olarak aktarıldığını ifade ettiği ‘STR Polimorfizminde Adli Tıp Kurumu Uygulaması’ şeklinde ayrıntılı başlıkların yanı sıra, STR profillerinin analizindeki önemli püf noktalar teknik yanıltıcılarla birlikte herkesin anlayabileceği, ama son derece ayrıntılı açıklamalarla çok açık ve yararlı şekilde sunulmuş. Takiben 6. Bölümde; DNA degradasyonunun yine birçok güncel bilimsel yayınla hemen her yönü ve otozomal STR profiline olan etkileri tartışılmış. 7. ve son bölümde yazarın kendine has uslubu ile “anlatılmış teorik bilginin bir yemek tarifi kadar ayrıntılı uygulanmasını gösteren bir çalışma örneği” olarak tanımladığı uygulama örneği yer almış. Bu pratik çalışması üzerinden yazar yine birçok bilimsel veri ile karşılaştırarak genetik profilleme üzerinde etkili olası faktörleri tartışmış ve sonuç bölümünde özetlemiş. Bu bölümü de okuduktan sonra, gerçekten de elinize kitabı alıp Adli Tıp Kurumu laboratuarına girip gerekli malzemeleri bulduktan sonra bir bir uygulayabileceğinizi görme şansına sahip olacağınızı düşünüyorum.
Sürükleyici şekilde okunabilirliği yanında, içerdiği ayrıntılı bilgileri ile bir ders kitabı olarak da kullanılabilecek bu kitabı, şahsen Adli Tıp Anabilim Dallarında çalışan tüm öğretim üyesi meslektaşlarıma, uzmanlarımıza, uzmanlık öğrencilerimize; bunun yanında diğer Adli Bilimler, Biyoloji, Hukuk gibi Adli Genetik ile ilgilenen alanlarda çalışan tüm bilim insanlarına, doktora, yüksek lisans ve lisans öğrencilerine anlaşılabilir ve içeriği dolu bir kaynak olarak önerdiğimi vurgulamak istiyorum. Kitabın Adli Tıp - Adli Bilimler alanı ile ilgilenen herkesin kütüphanesinde bulunması gerekli önemli bir kaynak olduğu düşüncemi sizlerle paylaşmayı da arzu ediyorum.
Sevgili Uz. Dr. İpek ESEN MELEZ kitabın son paragrafını ilgi çekici hoş bir finalle noktalamış: “… Ama bildiklerimizin yanında bilmiyor olabileceklerimizin çokluğunu anlamak için Frumkin ve arkadaşlarının 2010 yılında yayınladıkları ‘sahte DNA‘ çalışmasına son olarak değinip bir soru işareti ile bu kitabı bitirmek bilmediklerimizin asla bitmeyeceğine dair hayatın tek gerçeğini vurgulamak için anlamlı olacaktır. Frumkin ve arkadaşlarının çalışmasında, laboratuvar şartlarında üretilen sahte DNA‘nın bir biyolojik örnek olarak olay yerine ‘ekilebileceği‘ ve profilde hiçbir garipliğe neden olmadan aynen istenilen profil sonucunu vereceği belirtilmektedir. Bu bilgi ile ‘gökteki yıldızlar için teleskop neyse, adalet için DNA odur‘ şeklinde tanımlanan DNA güvenilirliği yerle bir olsa da, bilimin aşamaları yine bitmemekte ve verilen başka bir bilgi ile belki de tüm adli merkezlerin satın alma süreçlerini etkileyebilecek şekilde ‘sahte DNA teşhisinin‘ yapılabileceği, bu teşhis için gerekli prosedürlerin de oluşturulduğu, bu teşhisin temel ipucunun sahte DNA‘nın doğal DNA‘nın aksine hiçbir metilasyon bölgesi içermiyor oluşu olduğu belirtilmektedir (365). ‘Sahtelik‘ kadar çözümünü de ortaya koyan çalışma yüreklerimizi hem burkmakta, hem su serpmekte ise de Sedley‘in 2005 yılında yayınlanan, bazı polis memurlarının olay yerine suçsuz başka birinin ‘gerçek‘ DNA‘sını da ekebileceklerinin belirtildiği ‘editorial‘ yazısı (366) insanlığı düşündürmelidir. Pozitivizm yolunda yürürken ‘sahte DNA‘lara çözümler bulunabilse de, ‘sahte kalp’lerimizin çözümü için daha çok çalışmaya ihtiyacımız olabilir.”
Eline ve emeğine sağlık sevgili İpek. Bilime bu değerli katkın için sonsuz teşekkürler…
Sevgi ve saygılarımla,
02.07.2013
Prof. Dr. Zerrin ERKOL
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder